Artykuł w Internecie: http : //www.orante.pl/krzyz .sw.benedvkta.pdf: wersja z dnia 18.12.2013 r. TRADYCYJNY WYGLĄD MEDALIKAPodstawowe elementy wzoru medalika „Krzyż św. Benedykta” wyznaczone zostały w breve papieża Benedykta XIV z 12 marca 1742 roku.Medaliki „Krzyż św. Benedykta”, które powstawały w XVIII i XIX wieku (także część z tych z XX wieku) mieściły się pewnej ogólnie przyjętej tradycji wykonania. Konkretne medaliki co prawda różniły się od siebie w szczegółach oraz w wykończeniu artystycznym, nie na tyle jednak, by odbiegały od jednego klasycznego wzoru. |
 Przód medalika
W bulli papieskiej określającej wygląd pierwszej strony medalika „Krzyża św. Benedykta” wskazuje się tylko na to, że ma ona przedstawiać świętego (una pars imaginem ejusdem Sancti Benedicti repraesentat – „jedna strona przedstawia obraz tegoż świętego Benedykta”). Nie podaje się żadnych dodatkowych szczegółów. Św. Benedykt. Na tradycyjnych medalikach przedstawiano św. Benedykta zazwyczaj w jeden określony sposób. Ubrany jest w strój zakonny, z odkrytą głową. Święty ma długą brodę, jest łysy bądź z niewielkim włosem. Postać jest przedstawiona realistycznie. W prawej ręce, wzniesionej wysoko, trzyma krucyfiks, jakby w geście do błogosławieństwa. |
| W lewej ręce, opuszczonej bądź trzymanej przy ciele, ma zamknięta księgę, według powszechnej interpretacji jest to reguła zakonna, którą sam napisał.Infuła i kruk. Na ziemi po lewej stronie świętego znajduje się przysługująca mu infuła – liturgiczne nakrycie głowy opata zakonu.Po prawej stronie św. Benedykta stoi kruk, ze złożonymi skrzydłami, z rozpostartym dziobem skierowanym w stronę świętego. Na niektórych medalikach kruk trzyma w dziobie chleb.Wydaje się, iż jest to nawiązanie do drugiej księgi Dialogów św. Grzegorza Wielkiego, w której opisany jest żywot św. Benedykta. Święty karmił kruka chlebem – „W godzinie posiłku przylatywał zazwyczaj kruk z pobliskiego lasu i dostawał chleb z ręki Benedykta” (pkt. 8.3). Święty Benedykt jawi się tutaj jako żyjący w harmonii z naturą, przyrodą, stworzoną przez Boga. Być może jest to też nawiązanie do jednej konkretnej historii z życia świętego, gdy podał krukowi zatruty chleb, którym chciano go otruć, by ptak zabrał go i schował, tak, aby nikt go nie odnalazł (pkt. 8.3).Napis. Na medaliku zwykle umieszczano (prawdopodobnie dla jasnego określenia z czym biorący do ręki medalik ma do czynienia) napis „Crux S. P. Benedicti” – „Krzyż św. o. Benedykta”. Choć jak widać na jednym ze wzorów, zdarzały się też medaliki bez tego napisu, którego bulla nie nakazuje.Tył medalika
Litery dookoła medalika. Bulla wskazuje najpierw na część obrzeżną medalika, gdzie powinny się znaleźć następujące litery, stanowiące skróty łacińskich wyrazów, ich pierwsze litery (altera vero Crucem, in cujus extremo circuitu litterae seu characteres, scilicet:„druga zaś [strona] Krzyża, w którego zewnętrznej obwódce litery bądź charaktery są następujące:”) V. Vade. R retro. S. Sathana. N. numquam. S. suade. M. mihi. V. vana. „Idź precz Szatanie, nie przedstawiaj mi próżności”
Litery na krzyżu. Dalej w bulli wskazuje się na litery do umieszczenia w ramionach Krzyża (In linea vero ejus recta, „w linii właściwej jego poziomej”) C. crux. S. sacra. S. sit. M. mihi. L. Lux. „Krzyż święty niech mi będzie światłem” I w pionie (In inversa autem, „w drugiej natomiast”): N. non. D. draco. S. sit. M. mihi. D. dux. „Nie smok niech będzie mi wodzem”. Litery w czterech rogach (ac demum in quatuor lateribus). C. crux. S. Sancti. P. Patris. B. Benedicti |
| „Krzyż Świętego Ojca Benedykta”Kropki. Umieszczane po literach bądź między nimi zastosowane są jako skróty wyrazów, oddzielając litery wskazują, że nie tworzą one całości, prawdopodobnie dla przejrzystości.Krzyż bądź IHS. Choć bulla tego nie nakazuje, na tylnej stronie medalika w jego górnej środkowej części umieszczano krzyż bądź litery IHS. Jak wskazuje autor opracowania z 1849 roku (zob. bibliografia pkt 2), miało to wskazywać, że korzyści duchowe tego medalika zależą od wiary w Jezusa Chrystusa.NOWY WZÓR MEDALIKAW 1880 roku na 1400. rocznicę narodzin św. Benedykta zaprojektowano nowy, „jubileuszowy” wzór medalika. Jego autorem był artysta mnich Desiderius Lenz, należący do artystycznej szkoły beurońskiej. Nowy wzór, choć tak samo jak tradycyjny realizuje wytyczne wskazane w bulli papieskiej, zmienia jednak radykalnie dotychczasowy wygląd medalików św. Benedykta. Na medaliku umieszczone zostają bowiem nowe elementy, niektóre zostają usunięte, pewne napisy są przestawione, dodane, a sam medalik jest zupełnie zmieniony artystycznie.Obecnie spotyka się i produkuje prawie wyłącznie nowy „jubieluszowy” wzór medalika. Określenie sposobu i czas w jaki nowy medalik zdominował w tradycyjny i sprawił, że ten zniknął z użycia, wymaga głębszych studiów.
Zmiany symboliki medalika budzą jednak trudności interpretacyjne. W przypadku wątpliwości, co do tego, co naprawdę znajduje się na medaliku, jakie symbole są na nim umieszczone, sprawę wyjaśnić może prawdziwa intencja autora medalika bądź osoby, która zlecała konkretny sposób jego wykonania. Niestety, piszący ten tekst nie jest w posiadaniu jakichkolwiek źródeł historycznych (najlepsze byłyby z czasu powstania medalika), które wskazywałyby, co autor medalika chciał na nim umieścić. Wobec trudności interpretacyjnych, pozostawiony jest więc swoim wątpliwościom i rozbieżności interpretacji. Poniżej zamieszczony jest medalik wykonany według oryginalnego wzoru z 1880 roku (kolorowy). „Jubileuszowy” wzór „Krzyża św. Benedykta” posiada też różne modyfikacje i sposoby wykonania, spośród których poniżej przedstawiono dwa na zdjęciach i jeden szkic czarno-biały.
|
 Kolory. Medalik został wykonany w złocie przy użyciu dodatkowo trzech kolorów: niebieskiego, czerwonego i granatowego. Prawdopodobnie główne motywy pokolorowania medalika były artystyczne, by uświetnić jego „jubileuszowy” charakter. Być może kolory niosą za sobą też jakieś symboliczne znaczenie.Medaliki z naniesionymi kolorami wybijane są też w srebrze, natomiast najczęściej „Krzyże św. Benedykta” spotykane są w całości w jednym kruszcu i barwie, bez kolorowania, jak na przykład złoto, srebro, brąz czy inne metale. Występuje osobno bądź umieszczany w krzyżach na przecięciu ramion, w różańcach czy innych przedmiotach użytku religijnego.Kształt medalika. Medalik przybrał kształt kolisty, zamiast zwykle spotykanego wcześniej owalnego. Na przodzie medalika umieszczono wyraźny obwódkę z nowym napisem, środkowa zaś graficzna część umieszczona jest w kole z dwoma wybrzuszeniami na górze i na dole medalika.
Przód medalika Na przodzie medalika widnieje sześć zasadniczych zmian i napis. |
Według pewnych interpretacji wąż miałby tutaj symbolizować truciznę uchodzącą z kielicha. Miałoby to nawiązywać do pewnej historii z życia świętego, opisanej w Dialogach św. Grzegorza Wielkiego – mianowicie, pewnego razu chciano otruć świętego, przynosząc czaszę z winem z trucizną, święty jednak zrobił ręką znak krzyża na błogosławieństwo, a wtedy czasza rozprysła się (II księga, pkt. 3.4). Broniąc tej interpretacji można by wskazać na symbol kielicha z wężem, oznaczającego truciznę, |
trzymanego w ręce przez św. Jana Apostoła. Wedle legendy po błogosławieństwie św. Jana z kielicha z zatrutym winem miał ujść wąż, oznaczający właśnie truciznę.Powyższe wyjaśnienie tego symbolu jest jednak trudne do przyjęcia.Po pierwsze dlatego, że nikt nie wskazywał wcześniej na tę interpretację związaną ze świętym Janem. Bez takiego wyraźnego wskazania symbol ten jest niejasny, pozostaje w sferze domysłów. A nawet jeśliby go przyjąć, trudno zrozumieć dlaczego symbol własny św. Jana zostaje umieszczony na medaliku św. Benedykta. Nie przypisuje się symboli własnych jednych świętych innym świętym. Po drugiej, jeśli jednak nie nawiązywać do św. Jana Apostoła, symbol zupełnie rozmija się z historią z życia świętego Benedykta. Na medaliku jest waż, w historii z życia świętego czasza rozpryska się.Wprowadzenie kielicha z wężem wprowadza zawiłość trudną do wyjaśnienia.
Przyjmuje się powszechnie, iż jest to nawiązanie do innej historii z życia św. Benedykta. „Kapłan (…) Florenciusz (…) począł zazdrościć świętemu (…) posłał chleb zatruty [św. Benedyktowi]. (…) W godzinie posiłku przylatywał zazwyczaj kruk z pobliskiego lasu i dostawał chleb z ręki Benedykta. Gdy jak zwykle przyleciał, mąż Boży rzucił mu ów chleb przysłany przez kapłana Florencjusza i polecił: „W imię Pana naszego Jezusa Chrystusa zabierz ten chleb i rzuć go w takim miejscu, gdzie nikt go nie znajdzie!” Wówczas kruk otworzył dziób, a rozpostarłszy skrzydła zaczął skakać wokół chleba kracząc, jakby pragnął powiedzieć, że chce być posłuszny, a przecież rozkazu wypełnić nie może. Mąż Boży powtarzał mu wielokrotnie: „Weź, weź, nic ci się nie stanie! I rzuć go tam, gdzie nikt nie znajdzie”. Wreszcie, po długim wahaniu kruk się zdecydował, podniósł chleb dziobem i odleciał”. Kruk z rozpostartymi skrzydłami nad chlebem symbolizuje tutaj upartość natury, chwile wątpliwości, niewiary, nieufności czy nieposłuszeństwa. W poprzednim medalu kruk ze zwiniętymi skrzydłami z otwartym dziobem pokornie wyczekiwał pokarmu od świętego bądź z chlebem w dziobie posłusznie wziął już zatruty pokarm, by odlecieć z nim i ukryć go. Dlaczego więc zrozumiały symbol posłusznego czy pokornego kruka został tutaj zastąpiony opornym krukiem? Czy na świętych medalach należy wskazywać na słabości, uwidaczniać je i podkreślać? Czyż to nie łaska Boża, która ma przez wiarę spłynąć na noszącego medalik, przezwycięża w nas nasze słabości, i to jej triumf, triumf życia Bożego, należałoby zobrazować na świętych medalach? |
konstrukcji umieszczonej za świętym Symbolika ta nie jest jasna. Trudno tą zinterpretować.
Poza płytą ołtarzową łatwo na medaliku wyróżnić podbudowę ołtarza (podstawę) oraz nastawę z dwoma kolumnami. Interpretacja ta jednak, iż jest to ołtarz, jest absolutnie nie do przyjęcia. Umieszczenie bowiem na nim zatrutego wina i chleba (a przy tym ptaka) byłoby ciężkim świadomym bluźnierstwem wobec boskości Ciała i Krwi Pańskiej. Na ołtarzy bowiem nie powinno być miejsca na jakiekolwiek inne chleb bądź wino, tym bardziej zatrute, jak tylko na to, które ma stać się Chrystusem.
Trudno zrozumieć, by był to stół – ze względu na podbudowę i nastawę oraz kolumny. Raczej nie jada się przy takich stołach, nie ma miejsca gdzie nogi włożyć. Konstrukcja poniżej i powyżej płaszczyzny blatu nie wskazuje na stół jadalny. Jaki sens miałby wprowadzenie kredensu czy innego mebla? Dlaczego do świętego medalu wprowadzać świeckie obiekty, tym bardziej nie mające większego wytłumaczenia i znaczenia? Dlaczego wprowadzać obiekty, które przypominają wyglądem ołtarz? Dlaczego znajduje się na nim kruk? Czy ptak przylatywał do pomieszczeń św. Benedykta i chodził po meblach? Wydaje się to mało prawdopodobne. Dlaczego trzeba było zamienić infułę na kielich z wężem, by jeszcze umieścić go na czymś, co przypomina stół, ołtarz blat z podstawą? Jak jest rola tej symboliki?
|
według przepowiedni Benedykta?Próbując przyjąć interpretację ruin można przytoczyć też drugą historię z Dialogów, mianowicie, że są to ruiny zburzonego klasztoru (pkt. 17), także z przepowiedni Benedykta. Tutaj nie ma w tekście jednak mowy o ruinach, tylko o zburzeniu, popadamy więc w jeszcze bardziej pokrętne wyjaśnienia.Nawet jeśli jednak przyjąć takie niejasne nadzwyczaj wyszukane wyjaśnienie, trudno przyjąć interpretację, że jest są to ruiny, gdyż konstrukcja za plecami świętego stanowi całość, nie jest zniszczona. Nic nie wskazuje, że jest w jakikolwiek sposób naruszona, zupełnie nie przypomina ruin. Co więcej, dlaczego w ruinach miałby być umieszczony kielich i ptak? Ruinami czego miałaby być płaska powierzchnia, na którym stoją?
Jeśli nie żaden z czterech powyższych symboli nie jest prawdziwy, co może oznaczać konstrukcja za plecami świętego?
Paski dookoła głowy św. Benedykta na pierwszy rzut oka wyglądają jak promienie, aureola, jak blask świętości. Niemniej, jeśli się bliżej przyjrzeć, wydaje się, że bardziej niż związane z osobą świętego, są jakby szczytowym elementem konstrukcji, która znajduje się za nim. Trudno odeprzeć takie wrażenie. Są kształtne, formują się w czworoboki o zaokrąglonych krótszych bokach, połączone są z kolumnami. To na jednym czy drugim z tradycyjnych medali widać jednoznaczną aureolę, promieniej ącą głową świętego. Tutaj, w zależności od modelu medalika, element ten j ako część konstrukcji za świętym jest bardziej lub mniej wyraźny i oczywisty, niemniej trudno to odrzucić. Aureolę może stanowić pierwszy okrąg dokoła głowy, ale jest ona jakby częścią zewnętrzną, wewnętrznym okręgiem kolistej konstrukcji. Być może święty coś zasłania swoja głową. Trudno dociec, co autor miał na myśli wykonując ten element. Wszystko wskazuje jednak mimo wszystko, że jest to coś więcej jak aureola. Na ile może stanowić to element ołtarza (katolickiego czy masońskiego) albo jakikolwiek inny element? Pozostaje kwestią do dalszych |
| domysłów i analiz. |
„Niech jego obecność broni nas w (chwili) śmierci naszej”. Między napisem są kropki, a na początku i końcu kółka. Kontekst jednoznacznie wskazuje, że miałaby być to obecność św. Benedykta w czasie naszej śmierci. Nie wydaje się chyba niczym niewłaściwym, by święci towarzyszyli nam modlitwą w chwili śmierci. Wręcz odwrotnie, zawsze prosimy ich o wstawiennictwo. Dlaczego jednak ten aspekt medalika zostaje uwyraźniony, staje się pierwszoplanowy? Nie jest jasne dlaczego akurat taki napis zostaje wysunięty na pierwszy plan, stając się dominującym (nawet wobec zasadniczego napisu nazwy medalika, który musi przez to zostać pomniejszony i przełamywany dwukrotnie do nowych linijek). Jest to przecież tylko jedna z łask wiążących się z medalikiem, podczas gdy niesie on w sobie ich kilkanaście więcej. Świadectwa związane z noszeniem medalika wskazują na różne inne łaski przeciwko naszej śmierci, ochronie naszego życia, takie jak na przykład obrona przed chorobami i urazami ciała, ochrona przeciw piorunami itp. Napis „Crux S. P. Benedicti” na tradycyjnym medaliku oddaje istotę tego sakramentalium, które przynosi wiele rozmaitych błogosławieństw duchowych. Tutaj poprzez ten napis wyszczególnia się jeden jego aspekt. Jeśli na medaliku pojawił się nowy symbol kielicha z trucizną i uwyraźniony został symbol kurka z zatrutym chlebem – wskazujących na działania łaski Bożej przeciwko naszej śmierci, ochronę naszego życia ziemskiego – dlaczego napis wskazuje na chwile naszej śmierci? Medalik wydaje się tutaj niespójny, a jeśli założyć negatywną interpretację pozostałych symboli – oporny kruk i uciekający wąż – napis wręcz jakby był kpiną z działania łaski. Autor niniejszego tekstu od wyrokowania o takich interpretacjach jest jednak daleko. Piszącemu to opracowanie nie jest też wiadomo też skąd wzięte jest to zawołanie, czy zostało ono wyciągnięte z jakiegoś świętego tekstu czy wymyślone przez autorów.
Napis: „Ex S M Casino MDCCCLXXX”, umieszczony na dole medalika – „Z Świętego Wzgórza Casino 1880 rok”. |
Tył medalikaNa tyle medalik wyróżnić można zmianę jednego napisu oraz pewne udziwnienia artystyczne.
Autor niniejszego tekstu z miłą chęcią dowiedziałby się pewnego i klarownego znaczenia symboliki nowego wzoru medalika „Krzyż św. Benedykta”. PODSUMOWANIE Stary, tradycyjny, klasyczny medalik zawiera jasne, klarowne symbole, w przeciwieństwie do nowego wzoru, zawierającego elementy, których interpretacja jest trudna, wątpliwa czy wręcz tajemnicza. W nowym medaliku da się zauważyć przyrost formy nad treścią, dziwny artyzm, a w starym w prosty sposób znajduje się tylko to, co ma swoje konkretne uzasadnienie. Nowy medalik nie niesie ze sobą w niczym dla siebie istotnym więcej błogosławieństwa i łaski niż stary. Łaska spływające na osobę noszącą medalik przychodzą nie przez taki czy inny wzór lecz przez wiarę i modlitwę Kościoła. Stary medalik jest klasyczny, pewny. Ładniejszy, elegancki, dostojny. UWAGA! Medalik należy poświęcić po łacinie według przypisanej mu formuły błogosławieństwa. Dokonać tego może każdy kapłan przy użyciu wody święconej, wypowiadając wcześniej tekst błogosławieństwa. |
| TEKSTY, OPRACOWANIA |
Genova – Tipografia della gioventù – 1863 http://www.ora-et-labora.net/crocegenova1863.html
http ://www.ora-et-labora.net/crocezellij acobuzi 1849.html
TRADYCYJNY MEDALIK
(na stronie: http://www.liturgialatina.org/benedictine/stbenmedal.htm)
(na stronie: http://www.ora-et-labora.net/crocegenova1863.html)
(na stronie: http://www.ora-et-labora.net/crocezellijacobuzi1849.html) 4-awers: http://www.orante.pl/image/cache/data/krzyz.sw.benedykta.przod-500×500.jpg 4-rewers: http://www.orante.pl/image/cache/data/krzyz.sw.benedykta.tyl-500×500.jpg (na stronie: http://www.orante.pl/index.php?route=product/product&product_id=53) |
|
(na stronie: http://www.cruces-medallas.com/t1307p45-recopilacion-de-medallas-de-san-benito-abad)
(na stronie: http://www.cruces-medallas.com/t1307p45-recopilacion-de-medallas-de-san-benito- abad) ORYGINALNY NOWY MEDALIK („JUBILEUSZOWY) n0. awers i rewers: http://3.bp.blogspot.com/_z8WxpxmA9fQ/SwS_s6uFRmI/AAAAAAAABGo/rrgALCElWkc/s1600/Benedi ctineMedal .jpg (na stronie: http://www.erieosbs.com/2009/11/benedictine-medal.html) RÓZNE WERSJE I MODYFIKACJE NOWEGO MEDALIKU („JUBILEUSZOWEGO”) n1. awers i rewers: http://christbearers.files.wordpress.com/2012/07/st-benedict-medal.jpg?w=640&h=320 (na stronie: http://christbearers.wordpress.com/2012/07/11/sending-the-devil-to-hell-with-st- benedict-at-your-back/) n5-awers-rewers: http://www.benedyktynki- jaroslaw.org/site1/media/k2/items/cache/e0a70f72bdae9885bfc32d7cd19a26a1_XL.jpg(na stronie: http://www.benedyktynki-j aroslaw.org/ site 1 /index.php?option=com_k2&view=item&layout=item&id=2&Itemid=6) n4-awers-rewers: http://compendiodite.files.wordpress.com/2010/11/st-benedict-medal-round-pkg-of-10_7721.jpg?w=590 (na stronie: http://compendiodite.wordpress.com/tag/san-benito/) |
No comments yet.